To nie tylko dylemat dystyngowanych dam, ewentualnie gentelmanów… Myślę, że każdy z nas mniej lub bardziej, częściej lub rzadziej zastanawia się nad tym tematem. Oczywiście takie pytanie częściej pojawia się w sytuacjach dla nas nowych, kiedy jeszcze nie wiemy czy i jaki dress code w tej sytuacji obowiązuje. Zdarza się również, kiedy planujemy podróż w nowe dla nas miejsce, szczególnie egzotyczne, z odmienną kulturą niż ta, do której przywykliśmy na co dzień. Na szczęście w różnego rodzaju mediach można znaleźć sporo informacji na temat ubioru, którego dobrze byłoby używać w jakimś miejscu i ten kto chce czegoś się dowiedzieć zwykle znajduje interesujące go informacje. Tak się dzieje na przykład z wyposażeniem górskim. Coraz więcej osób chodzących po górach niekoniecznie używa eleganckich lakierków do zdobywania szczytów i coraz więcej osób docenia używanie strojów i materiałów dzięki którym jesteśmy lepiej chronieni przed deszczem czy wiatrem, albo które szybko i łatwo wysychają… Wiemy, że do takiej działalności możemy użyć „aktywnej” czy „funkcyjnej” odzieży a hasło „goretex” czy „primaloft” już dawno przestało budzić popłoch w umyśle… Podobnie jest z takimi nazwami, które zdawałoby się brzmią obco, ale po zastanowieniu i bardziej lub mniej oczywistych skojarzeniach okazują się już oswojone.
Jak łatwo się domyślić ja Wam powiem nieco o pakistańskim dress codzie…
Pierwsza informacja – mężczyznom jest łatwiej. Żadne zaskoczenie, jak myślę… W całym Pakistanie mężczyźni używają zarówno strojów tradycyjnych jak i ubierają się w stylu zachodnim (europejskim, amerykańskim, itd., itp.) powszechnie używane są różnego rodzaju t-shirty, bluzy spodnie jeansowe i typowe garnitury. Również krótkie spodnie, takie mniej więcej do kolan. Co prawda islam nakazuje zasłanianie ciała zarówno mężczyznom jak i kobietom, ale w przypadku mężczyzn te wymogi są traktowane znacznie liberalniej i tak jak wspomniałam wielu Pakistańczyków ubiera się w sposób, który znamy na co dzień z naszych własnych ulic, a krótkie spodnie i krótkie rękawy nie budzą powszechnego protestu. Również stroje turysów są akceptowane przez Pakistańczyków. Oczywiście bez przesady. Jeśli turyści upierają się przy chodzeniu z gołym torsem po ulicy albo w samych bokserkach na przykład, nie jest to akceptowane… Za takie ekstrawagancje można zostać zatrzymanym przez policję, można dostać poważny mandat albo być aresztowanym. I wtedy, niestety, nasza ambasada ma sporo dodatkowej pracy, turysta dużo nieprzyjemności a w przyszłości może mieć problemy z uzyskaniem pakistańskiej wizy. Ale nie o braku strojów ale o strojach mieliśmy rozmawiać.
Typowy strój pakistański to shalwar kameez, i ta nazwa obowiązuje zarówno dla strojów męskich jak i damskich. Brzmi dziwnie i obco? Może nie aż tak bardzo. Na szczęście w naszej historii mieliśmy styczność z wieloma kulturami, które w wielu przypadkach zostawiły swoje ślady w miejscach, które traktujemy jako głęboko narodowe i typowo polskie, choćby taki staropolski strój szlachecki z XVII wieku. Z szarawarami i kontuszem. Kontusza się nie czepiam bo to inna tradycja, ale szarawary, znane od czasów najazdów tureckich i które na dobre weszły do naszej historii to bliskie kuzynostwo z używanymi w Pakistanie „shalwar” i tak samo oznaczają spodnie… Trochę inne niż te do których przywykliśmy. Szyte tak luźno, że bez problemu można w nich długo siedzieć na podłodze, zrobić szpagat, albo się powspinać, gdyby ktoś się bardzo upierał.
Kameez to koszula. Ale nie taka, jaką znamy z biurowego dress codu, albo jakiej używa się do garnituru. Owszem, ma długie rękawy i kołnierzyk albo stójkę, no albo ich nie ma, ale zapinana jest na gorsie na guziki lub napy. Największa różnica to długość. Kameez sięga do kolan, ma kieszenie wpuszczone w boczne szwy na wysokości bioder i poniżej kieszeni, aż do dołu jest rozcięty na bokach. Szyje się go z bawełny różnej grubości albo z wełny – w wersji zimowej. Jest dość luźny i niesamowicie wygodny. Najchętniej mężczyźni używają shalwar kameez w „kolorach ziemi”: szarościach, beżach, brązach, zieleniach, bordo, czerni lub niebieskościach i błękitach. Ale jeśli ktoś lubi różowy kolor i jest mu w nim do twarzy – używa różowego, albo innego, jeśli mu się podoba. I nie prowadzi to do żadnych dziwnych skojarzeń. Ani żadnych dyskryminacji. W chłodniejsze dni na kameez nakładana jest sulka. Też można łatwo się domyślić, że to kamizelka… Czy kiedykolwiek pomyśleliście, że znacie jakieś słowa w Urdu? Nie? No proszę, a znacie jak widać. Męski shalwar kameez w całym Pakistanie wygląda tak samo. Różnice widać w dodatkach używanych w różnych rejonach. Tradycyjne nakrycia głowy różnią się w zależności od prowincji, podobnie jak na przykład kolorystyka lub sposób tkania tradycyjnych szali, używanych zamiast kurtki lub płaszcza i okrywających całe ciało w chłodne dni. Shalwar kameez są bardzo charakterystyczne i tak bardzo związane z Pakistanem, że widząc osobę w takim stroju możecie być prawie pewni, że to Pakistańczyk, albo że to turysta wracający z Pakistanu. Nie mówiąc już o tym, że są bardzo twarzowe i moim zdaniem każdy mężczyzna w shalwar kameez wygląda dużo przystojniej niż w t-shircie i jeansach…
Zresztą sami możecie sprawdzić jak się prezentujecie w takim stroju, kiedy wybierzecie się do Pakistanu.
Teraz słowo o damskiej modzie.
To prawda że mężczyźni mają łatwiej, ale kobiety mają ładniej. Bez porównania ładniej. Damski strój to również shalwar kameez, ale całkowicie inny niż męski i mający tysiące wariacji. Każda, naprawdę każda kobieta jest w stanie bez problemu znaleźć odpowiedni dla siebie. Od skromnych minimalistek do dam ceniących styl glamoure. Nawiasem mówiąc, kiedy pierwszy raz przyjechałam do Pakistanu, pierwsza rzecz, którą zrobiłam po odespaniu podróży to poleciałam kupić shalwar kameez… Nie dlatego, że trzeba. Nie. Jeśli jakaś kobieta chce, może chodzić w stroju europejskim. Z poszanowaniem obowiązujących przepisów oczywiście, czyli używając luźnych strojów bez głębokich dekoltów, z długim rękawem i długich spodni. I nikt się nie będzie czepiał. Natomiast wszyscy będą zwracali uwagę na taką turystkę. Trochę mniej uciążliwe jest to w miejscowościach turystycznych, gdzie mieszkańcy przyzwyczajeni są do widoku podróżników i w dużych miastach, ale w mniejszych miejscowościach będziecie budziły sensację. I czasami nadmierną ciekawość. Czasami też możecie być narażone na zaczepki ze strony części Pakistańczyków, dla których kobieta pokazująca publicznie ciało nie najlepiej się kojarzy.
Nie wiem jak Wy, ale ja nie przepadam za tym, żeby wszyscy na ulicy oglądali się za mną, więc tym chętniej kupuję sobie pakistańskie stroje. Oczywiście ciekawość na ulicy i tak budziłam, ale już trochę bardziej dyskretną i nie tak bardzo wprost, bo kobieta w pakistańskim stroju idąca najlepiej jeszcze z mężczyzną, to zupełnie co innego. To zapewne żona idąca z mężem, a na cudze żony nie wypada przecież patrzeć. Ale o tym innym razem.
Wracając do strojów: w Pakistanie tak jak na całym świecie damska moda jest bardzo urozmaicona i atrakcyjna. Używa się różnych typów spodni od legginsów przez haremki i eleganckie, również bogato zdobione, do jeansów. Kameez też nie jest tak jednorodny w swoim wyglądzie jak w męskiej wersji. Są to różnego rodzaju tuniki i sukienki, prostsze lub rozkloszowane, mniej lub bardziej zdobione o długości od przed kolano a nawet od pół uda do nieco poniżej kolana. Szyje się je z różnych materiałów, w zależności od okazji w jakich chcemy ich użyć. Od szyfonów przez jedwabie, batysty, bawełny do wełny. I używa się całej palety barw i wzorów oraz różnego rodzaju zdobień, od tradycyjnych haftów ręcznych do szklanych dżetów…
Tradycyjny damski shalwar kameez jest prosty w formie. Luźne, wygodne spodnie z prostymi lub lekko zwężającymi się nogawkami oraz prosta tunika z niewielkim dekoltem i ewentualnie z niewielkim rozcięciem ułatwiającym zakładanie przez głowę, z długimi rękawami i rozcięciami na bokach podobnymi do tych w męskim stroju. Najczęściej taki naprawdę tradycyjny kameez zdobiony jest haftem na gorsie.
W damskim stroju dodatkowym elementem jest szal, czyli dupatta. Nosi się go zgodnie z tradycją lub upodobaniami: na ramieniu, przerzucony z przodu i osłaniający dekolt i biust lub na głowie, przykrywając włosy. I też nie ma tu specjalnych wymogów. I to kobieta decyduje, czy i jakiego nakrycia głowy będzie używała na co dzień. To, co warto wiedzieć to tradycja według której kobiety zamężne zakrywają włosy. Oraz – dla przypomnienia – w meczetach wszystkie kobiety powinny mieć zakrytą głowę. Nie ma również oficjalnego nakazu zakrywania twarzy czy noszenia burki. Jest to kwestia decyzji kobiety oraz środowiska w jakim wzrastała i tradycji z tym związanych. W jednych rejonach Pakistanu kobiety często noszą burki, w innym nawet nie zakrywają włosów na co dzień. W dużych miastach zmiany w podejściu do tradycyjnych zachowań i ubioru są lepiej widoczne. Na wsi tradycja związana ze strojem jest nadal bardzo silna i zmiana jej często nie jest łatwa. Oczywiście osobna sprawa to stroje ślubne, ale o tym innym razem. To co chcę Wam przekazać dzisiaj to garść wiedzy o strojach codziennych. I to, że Wam z całego serca polecam używanie ich podczas wizyty w Pakistanie. Z powodu komfortu noszenia i ich niezwykłego uroku i piękna. No i, tak jak w przypadku mężczyzn – każda kobieta w tym stroju wygląda przepięknie. Jest to niesamowite, ale tak właśnie się dzieje. I szczerze mówiąc prawie każda z kobiet, z którymi rozmawiałam na temat ich wrażeń z pobytu w Pakistanie zachwycała się tymi strojami i podobnie jak ja używała ich z wielką przyjemnością.
I
t is not only a dilemma of distinguished ladies, possibly gentlemen … I think that each of us more or less, more or less often reflects on this topic. Of course, this question arises more often in situations new to us, when we do not know yet if and what dress code is applicable in this situation. It also happens when we plan a trip to a new place for us, especially exotic, with a different culture than the one we are used to on a daily basis. Fortunately, in various types of media you can find a lot of information about clothes that would be good to wear in a place and those who want to know something usually find information that interests them. This is the case, for example, with mountain equipment. More and more people walking in the mountains do not necessarily use elegant patent leather shoes to reach the peaks and more and more people appreciate the use of clothes and materials thanks to which we are better protected against rain or wind, or which dry quickly and easily … We know that we can use it for such activities ” active „or” functional „clothing and the slogan” goretex „or” primaloft „has long ceased to arouse panic in the mind … It is similar with names that seem foreign, but after reflection and more or less obvious associations, they turn out to be familiar.
As you can guess, I’ll tell you a bit about the Pakistani dress code …
First information – it’s easier for men. No surprise, I think … Throughout Pakistan, men wear both traditional costumes and western style (European, American, etc etc) dresses, all kinds of t-shirts, sweatshirts, denim jeans and casual suits are commonly used. Also short pants, more or less to the knee. It is true that Islam requires both men and women to cover their bodies, but in the case of men these requirements are treated much more liberally and, as I mentioned, many Pakistanis dress in a way that we know every day from our own streets, and short pants and short sleeves do not arouse widespread protest. Tourists’ costumes are also accepted by Pakistanis. Of course, no exaggeration. If tourists insist on walking bare-chested on the street or wearing boxer shorts, for example, it is not acceptable … And then, unfortunately, our embassy has a lot of additional work, the tourist has a lot of trouble and in the future may have problems with obtaining a Pakistani visa. But not about the lack of costumes, but about costumes.
A typical Pakistani costume is shalwar kameez, and this name is valid for both men’s and women’s costumes. Sounds strange and strange? Maybe not so much. Fortunately, in our polish history we have had contact with many cultures, which in many cases have left their traces in places that we treat as deeply national and typically Polish, such as an old Polish noble outfit from the 17th century. With turkish pants and kontush. Kontush is not picky because it is a different tradition, but the turkish pants, called in Poland sharavar known since the Turkish invasions and which have entered our history for good, are close cousins to the „shalwar” used in Pakistan and the same means of pants … A bit different than the ones we are used to. Sewn so loosely that you can easily sit on the floor in them for a long time, do splits, or climb if someone insists very much.
Kameez is a shirt. But not as we know it from an office dress code, or as used for a suit. Yes, it has long sleeves and a collar or a stand-up collar, or there are none, but it is fastened on the chest with buttons or press studs. The biggest difference is in length. Kameez is knee-length, has pockets tucked into the side seams at hip level and below the pocket, and is slit down the sides down to the bottom. It is sewn from cotton of different thicknesses or from wool – in the winter version. It is quite loose and incredibly comfortable. Men most willingly use shalwar kameez in the „earth colors”: grays, beige, browns, greens, maroon, black or blues and blues. But if someone likes pink and it suits him, use pink, or another color if he likes it. And it doesn’t lead to any strange associations. Nor any discrimination. On cooler days, sulka is applied to the kameez. It’s also easy to guess it’s a vest … Have you ever thought you knew any words in Urdu? Not? Come on, and you know it as you can see.
The male shalwar kameez looks the same all over Pakistan. The differences can be seen in the additives used in different regions. Traditional headgear varies from province to province, as do the colors or weaving of traditional scarves, used in place of a jacket or coat and covering the entire body on cold days. Shalwar kameez are very characteristic and so closely related to Pakistan that when you see a person in such an outfit you can be almost sure that it is Pakistani or that it is a tourist returning from Pakistan. Not to mention the fact that they are very flattering and in my opinion every man in shalwar kameez looks much more handsome than in a t-shirt and jeans …
Anyway, you can see for yourself how you look in such an outfit when you go to Pakistan.
Now a word about women’s fashion.
It’s true that men have it easier, but women are nicer. Much nicer.
Women’s attire is also a shalwar kameez, but completely different from men’s and with thousands of variations. Every, really every woman is able to find the right one for herself without any problems. From modest minimalists to ladies who appreciate the glamor style. By the way, when I first time came to Pakistan, the first thing I did after sleeping off my trip was to buy a shalwar kameez … Not because you have to. Not. If any woman wants, she can wear European clothes. With respect to the applicable regulations, of course, that is, using loose-fitting outfits without plunging necklines, with long sleeves and long trousers. And no one will pick on. However, everyone will pay attention to such a tourist. It is a bit less bothersome in tourist destinations, where the inhabitants are used to the sight of travelers and in large cities, but in smaller places you will be sensational. And sometimes excessive curiosity. Sometimes you can also be exposed to harassment from some Pakistanis, for whom a woman showing her body in public is not the best.
I don’t know about you, but I don’t like everyone on the street to look at me, so I buy Pakistani clothes all the more. Of course, I aroused curiosity on the street anyway, but it was a bit more discreet and not so straightforward, because a woman in Pakistani clothes, going for exemple with a man, is something completely different. It is probably a wife going with her husband, and it is not proper to look at other people’s wives. But about that another time.
Coming back to the costumes: in Pakistan, as all over the world, women’s fashion is very varied and attractive. Various types of trousers are used, from leggings through harem pants and elegant, also richly decorated, to jeans. Kameez is also not as uniform in its appearance as in the male version. These are various types of tunics and dresses, simpler or flared, more or less decorated, from above the knee and even from mid-thigh to slightly below the knee. They are made of various fabrics, depending on the occasion for which we want to use them. From chiffons to silk, batiste, cotton to wool. A whole range of colors and patterns as well as various types of decorations are used, from traditional hand embroidery to glass rhinestones …
Traditional women’s shalwar kameez is simple in form. Loose, comfortable trousers with straight or slightly tapered legs and a straight tunic with a small neckline and possibly with a small opening to make it easier to put on over the head, with long sleeves and side slits similar to those in the men’s outfit. Most often, such a really traditional kameez is decorated with embroidery on the chest.
In women’s attire, an additional element is a scarf, i.e. a dupatta. It is worn according to tradition or preferences: on the shoulder, thrown over the front and covering the neckline and bust, or on the head, covering the hair. And there are no special requirements here either. And it is the woman who decides whether and what kind of headwear she will use every day. What is worth knowing is the tradition that married women cover their hair. And – as a reminder – in mosques, all women should have their heads covered. There is also no official order to cover the face or wear the burqa. It is a matter of the woman’s decision and the environment in which she grew up and the traditions associated with it. In some parts of Pakistan, women often wear burqas, in others they do not even cover their hair on a daily basis. In large cities, changes in attitudes to traditional behavior and clothing are more visible. In the countryside, the dress tradition is still very strong and changing it is often not easy. Of course, wedding costumes are a separate matter, but more on that another time. What I want to share with you today is a handful of knowledge about everyday clothes. And that I wholeheartedly recommend you to use these costumes during your visit to Pakistan. Because of the comfort of wearing and their extraordinary charm and beauty. And, as in the case of men – every woman in this outfit looks beautiful. It is amazing, but it just happens. And frankly speaking, almost every woman I spoke to about their impressions of their stay in Pakistan was delighted with these costumes and, like me, used them with great pleasure.